Thuật toán và giao diện của TikTok được đánh giá cao hơn so với các nền tảng của Meta và Google, tạo nên nhiều ưu thế cạnh tranh. Đặc biệt, thuật toán đề xuất nội dung của TikTok đã trở thành tâm điểm chú ý khi chính quyền Mỹ ban hành đạo luật yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi ứng dụng này trong vòng 9 tháng hoặc phải ngừng hoạt động tại Mỹ.
Gần đây, trong một tuyên bố trên mạng xã hội Toutiao, ByteDance khẳng định không có kế hoạch bán ứng dụng TikTok. Các thuật toán mà TikTok đang sử dụng được coi là yếu tố cốt lõi đối với hoạt động tổng thể của ByteDance – một công thức bí mật tạo nên thành công vang dội của TikTok. Vì lý do này, gần như chắc chắn rằng công ty Trung Quốc sẽ không bán ứng dụng video ngắn này cùng với những thuật toán liên quan. Cùng DC Media tìm hiểu xem công nghệ của TikTok thu hút cả người dùng lẫn giới công nghệ nhờ những lý do nào nhé!
Thuật toán và thiết kế ứng dụng
Giới chuyên gia cho rằng, thành công của ứng dụng TikTok không chỉ bắt nguồn từ thuật toán mà còn liên quan đến cách nó phối hợp với định dạng video ngắn trên nền tảng. Thuật toán tiên tiến của TikTok kết hợp với định dạng video ngắn đã tạo ra một trải nghiệm độc đáo và thu hút người dùng, khiến TikTok trở thành một hiện tượng toàn cầu.
Trước khi TikTok xuất hiện, nhiều người tin rằng việc kết nối các mối quan hệ của người dùng là bí quyết tạo nên thành công cho mạng xã hội, như cách Facebook và Instagram đã làm. Những nền tảng này chủ yếu dựa vào các mối quan hệ xã hội để tạo ra nội dung và trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng. Tuy nhiên, TikTok đã thay đổi hoàn toàn quan điểm này.
TikTok đã chứng minh rằng một thuật toán sử dụng thông tin sở thích của người dùng để cá nhân hóa trải nghiệm có thể mạnh mẽ hơn rất nhiều. Thay vì tạo thuật toán dựa trên mối quan hệ xã hội như Facebook, TikTok xây dựng thuật toán dựa trên “những tín hiệu quan tâm”. Cách tiếp cận này dựa trên việc hiểu sâu về sở thích và mối quan tâm của người dùng, mang đến ưu thế lớn hơn trong việc giữ chân và thu hút người dùng.
Bà Catalina Goanta, Giảng viên tại Đại học Utrecht tại Hà Lan, nhận định: “Nhiều mạng xã hội phát triển thuật toán dựa trên sở thích của người dùng, còn TikTok đã tối đa hóa hiệu quả của nó nhờ định dạng video ngắn. Hệ thống đề xuất của họ tạo nên sự khác biệt ở thiết kế và nội dung. Thuật toán TikTok có khả năng theo dõi những thay đổi nhỏ trong sở thích người dùng trong một thời gian dài, thậm chí có khả năng xác định họ muốn xem gì vào thời điểm nhất định trong ngày”. Điều này cho thấy sự tinh tế và khả năng linh hoạt của TikTok trong việc đáp ứng nhu cầu người dùng.
Khởi đầu của TikTok là một ứng dụng dành cho thiết bị di động, điều này giúp ứng dụng chiếm được ưu thế trước các nền tảng khác phải tìm cách chuyển đổi giao diện từ máy tính sang điện thoại di động. TikTok được thiết kế tối ưu hóa cho trải nghiệm di động ngay từ đầu, mang lại sự thuận tiện và dễ sử dụng cho người dùng.
Hơn nữa, việc tham gia thị trường video ngắn từ sớm cũng mang đến cho TikTok nhiều lợi thế. TikTok được phát triển và ra mắt lần đầu vào tháng 9/2016. Trong khi đó, Instagram tung ra tính năng Reels vào năm 2020 và YouTube giới thiệu Shorts vào năm 2021. Cả hai ứng dụng này đều đi sau TikTok vài năm về kinh nghiệm phát triển sản phẩm và cơ sở dữ liệu người dùng. Nhờ đi tiên phong, TikTok đã có cơ hội xây dựng một cộng đồng người dùng lớn mạnh và cải tiến sản phẩm liên tục, tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội.
Khả năng thu thập dữ liệu nhanh chóng
Chuyên gia Jason Fung, cựu lãnh đạo bộ phận trò chơi trực tuyến của TikTok, cho biết rằng định dạng video ngắn đã giúp TikTok thu thập dữ liệu và tìm hiểu sở thích người dùng nhanh hơn nhiều so với các nền tảng khác. Điều này là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào thành công vượt trội của TikTok trong lĩnh vực mạng xã hội.
Theo ông Jason Fung, “Chúng tôi có thể tập hợp dữ liệu về sở thích nhanh hơn YouTube – ứng dụng có độ dài video trung bình 10 phút. Hãy thử tưởng tượng khả năng thu thập dữ liệu vài giây một lần, so với gần 10 phút mỗi lần.” Điều này có nghĩa là mỗi video ngắn trên TikTok cung cấp nhiều điểm dữ liệu trong một khoảng thời gian ngắn hơn rất nhiều so với video dài trên YouTube.
Với định dạng video ngắn, TikTok có thể nhanh chóng xác định nội dung mà người dùng thích hoặc không thích, và từ đó điều chỉnh các đề xuất nội dung của mình một cách hiệu quả. Khả năng thu thập dữ liệu nhanh chóng và liên tục này đã giúp TikTok phát triển một hệ thống đề xuất nội dung vô cùng chính xác và hấp dẫn.
Hơn nữa, việc liên tục tương tác với nội dung mới trong khoảng thời gian ngắn giúp TikTok hiểu rõ hơn về hành vi và sở thích của người dùng, ngay cả khi những sở thích này thay đổi. Điều này tạo ra một trải nghiệm người dùng động và cá nhân hóa cao, khiến TikTok trở thành một nền tảng mà người dùng muốn quay lại thường xuyên.
Cho phép khám phá nội dung mới
Bên cạnh việc đề xuất nội dung dựa trên sở thích của người dùng, TikTok thường xuyên đưa ra các video nằm ngoài sở thích này. Ban lãnh đạo công ty nhiều lần khẳng định rằng việc đề xuất nội dung đa dạng là yếu tố thiết yếu cho trải nghiệm của mỗi người dùng. Điều này giúp TikTok không chỉ giữ chân người dùng mà còn mở rộng phạm vi sở thích của họ.
Theo một nghiên cứu do các nhà nghiên cứu Mỹ và Đức mới công bố, thuật toán của TikTok khai thác sở thích của người dùng trong khoảng 30-50% video đề xuất. Nghiên cứu này dựa trên dữ liệu của 347 người dùng và 5 chatbot tự động. Điều này cho thấy rằng một tỷ lệ đáng kể các video được đề xuất trên TikTok không nhất thiết phải phù hợp hoàn toàn với sở thích hiện tại của người dùng.
“Phát hiện này cho thấy thuật toán TikTok đề xuất lượng lớn video mang tính khám phá, nhằm tìm hiểu rõ hơn nhu cầu người dùng hoặc tối đa hóa khả năng giữ chân họ thông qua những video thú vị không liên quan,” báo cáo nêu. Bằng cách này, TikTok có thể liên tục làm mới trải nghiệm người dùng, giữ họ quay lại ứng dụng để khám phá nội dung mới mẻ và bất ngờ.
Việc đề xuất các video khám phá không chỉ giúp TikTok hiểu rõ hơn về sở thích và nhu cầu của người dùng mà còn tạo ra một môi trường năng động, nơi người dùng có thể tìm thấy những sở thích mới. Điều này làm cho TikTok trở thành một nền tảng không ngừng phát triển và hấp dẫn, thu hút người dùng từ mọi lứa tuổi và sở thích khác nhau.
Thu hút người dùng vào các nhóm công khai
Giáo sư Ari Lightman tại Đại học Carnegie Mellon của Mỹ cho rằng, bằng cách khuyến khích người dùng thành lập các nhóm công khai, TikTok có khả năng thu thập và khai thác dữ liệu về hành vi, sở thích, sự đồng điệu và hệ tư tưởng của người dùng một cách hiệu quả hơn. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược của TikTok nhằm tạo ra một môi trường tương tác phong phú và đa dạng trên nền tảng.
Một số chiến lược chính mà TikTok áp dụng bao gồm việc đề xuất nhóm theo sở thích, làm nổi bật các thử thách và hashtag nhóm theo xu hướng, cũng như tìm kiếm và đề xuất nhóm dựa trên sở thích và hoạt động của người dùng. Bằng cách này, TikTok không chỉ giúp người dùng dễ dàng tìm thấy những nhóm phù hợp với sở thích của mình mà còn tạo ra các cơ hội để khám phá những sở thích mới thông qua sự tham gia nhóm.
Với chiến lược này, TikTok thu hút người dùng một cách hiệu quả vào các nhóm công khai, thúc đẩy sự gắn kết, tham gia và trải nghiệm chung. Khi người dùng tham gia các nhóm, họ không chỉ tiêu thụ nội dung mà còn tương tác và đóng góp, tạo ra một cộng đồng sôi động và gắn kết. Điều này không chỉ nâng cao trải nghiệm người dùng tổng thể mà còn giúp TikTok thu thập được nhiều dữ liệu quý giá để tối ưu hóa thuật toán đề xuất nội dung.
Hơn nữa, việc thúc đẩy sự tham gia vào các nhóm công khai giúp TikTok tạo ra một cộng đồng mạnh mẽ. Người dùng cảm thấy mình là một phần của một tập thể lớn hơn, chia sẻ những sở thích và hoạt động chung. Điều này không chỉ giữ chân người dùng mà còn khuyến khích họ quay lại nền tảng thường xuyên hơn.
Nhiều lợi thế khi phát triển tại Trung Quốc
Thuật toán đề xuất của TikTok phần lớn được lấy từ ứng dụng Douyin, phiên bản Trung Quốc của TikTok. Mặc dù ByteDance nhiều lần nhấn mạnh rằng TikTok và Douyin là hai ứng dụng độc lập, các chuyên gia vẫn cho rằng thuật toán của cả hai có nhiều nét tương đồng.
Ông Yikai Li, cựu Giám đốc tại ByteDance, cho biết: “Khoảng năm 2018 và 2019, Douyin đã tìm cách dán nhãn từng người dùng. Họ đánh dấu từng video một cách thủ công, sau đó đánh dấu người dùng dựa trên các video họ đã xem. Phương thức này cũng được áp dụng cho TikTok.” Đây là một trong những yếu tố giúp thuật toán của TikTok trở nên hiệu quả trong việc cá nhân hóa trải nghiệm người dùng.
Hiện nay, việc thuê nhân viên để gắn thẻ dữ liệu là một thực tiễn phổ biến và quan trọng đối với các công ty hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. ByteDance là một trong những công ty tiên phong áp dụng chiến lược này. Việc dán nhãn thủ công giúp thuật toán hiểu rõ hơn về nội dung video và sở thích của người dùng, từ đó đưa ra các đề xuất chính xác và phù hợp hơn.
Ông Yikai Li cũng nhận định: “Thống kê và sắp xếp dữ liệu dán nhãn đòi hỏi rất nhiều công sức và thời gian. Các công ty Trung Quốc có nhiều lợi thế hơn do có nguồn nhân lực giá rẻ và đông đảo. Chi phí hoạt động ở Trung Quốc cũng thấp hơn so với những doanh nghiệp Bắc Mỹ.” Nhờ lợi thế này, ByteDance có thể triển khai một lực lượng lớn nhân viên để gắn thẻ dữ liệu, nâng cao độ chính xác của thuật toán đề xuất và mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng.
Như vậy, mặc dù ByteDance tuyên bố TikTok và Douyin là những ứng dụng độc lập, sự tương đồng trong thuật toán của hai ứng dụng này là không thể phủ nhận. Chiến lược dán nhãn thủ công và việc tận dụng lợi thế nguồn nhân lực giá rẻ đã giúp ByteDance phát triển một thuật toán đề xuất mạnh mẽ, tạo nên sự thành công của TikTok trên toàn cầu.