Với sự bùng nổ của mạng xã hội và ứng dụng di động, TikTok đã nhanh chóng trở thành một hiện tượng toàn cầu, thu hút hàng tỷ người dùng trên khắp thế giới. Tuy nhiên, không ít lần TikTok đã gặp phải những thách thức và “cấm cửa” từ nhiều quốc gia. Điều này không chỉ là một hiện tượng đơn giản, mà là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự phân tích sâu sắc về nhiều yếu tố khác nhau như văn hóa, chính trị, và an ninh mạng. Để hiểu rõ hơn về tình hình này, chúng ta cần phải xem xét các nguyên nhân và hậu quả của việc TikTok liên tục bị “cấm cửa”. Cùng DC Media tìm hiểu nhé!
Những quyết định của Mỹ đối với nền tảng Tiktok
Nỗ lực đưa nền tảng chia sẻ video dạng ngắn TikTok, do công ty ByteDance ở Trung Quốc sở hữu, vào thị trường Mỹ đã đối mặt với những rào cản đáng kể. Hạ viện Mỹ đã bỏ phiếu vào ngày 20/4 để đề xuất cấm TikTok, trừ khi nền tảng này thoái vốn khỏi công ty mẹ.
Dự kiến, Thượng viện sẽ bỏ phiếu thông qua dự luật này vào ngày 22/4 và chuyển đến Tổng thống Joe Biden để ký thành luật. Nếu dự luật được thông qua, TikTok sẽ phải thay đổi chủ sở hữu trong vòng 6 tháng nếu muốn tránh khỏi việc bị cấm hoạt động tại Mỹ. Tổng thống Biden đã cam kết sẽ ký ban hành dự luật nhằm yêu cầu ByteDance bán TikTok.
Các nhà lập pháp Mỹ đã nêu lên mối lo ngại về bảo mật dữ liệu tại Mỹ, Châu Âu và Canada, và họ đang tăng cường nỗ lực hạn chế phạm vi tiếp cận của TikTok.
Dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã không ít lần đe dọa sẽ cấm TikTok, nhưng đến nay vẫn chưa có lệnh cấm chính thức nào được ra. Hạ viện Mỹ đã đưa ra thời hạn một năm cho công ty để tìm người mua lại TikTok và thoái vốn khỏi công ty mẹ. Nhà Trắng đã yêu cầu các cơ quan liên bang vào tháng 2 năm 2023 xóa TikTok khỏi các thiết bị của Chính phủ. Tháng sau đó, các nhà lập pháp Hạ viện đã chất vấn giám đốc điều hành của TikTok, ông Shou Chew, về quyền sở hữu và tầm ảnh hưởng tiềm tàng của Trung Quốc đối với ứng dụng này.
Vào tháng 3/2024, Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện đã đưa ra một dự luật yêu cầu TikTok cắt đứt quan hệ với công ty mẹ, kẻo sẽ phải đối mặt với lệnh cấm ở Mỹ. Dự luật này, được Nhà Trắng thông qua, đã được thông qua vào tháng 3, tăng thêm áp lực lên TikTok.
Tại sao Tiktok lại bị “kỳ thị”
Các quốc gia phương Tây ngày càng cảnh báo về nguy cơ mà TikTok và công ty mẹ ByteDance có thể đối diện, đó là việc lấy trộm thông tin nhạy cảm của người dùng và chuyển giao cho chính phủ Trung Quốc. Họ cũng lo lắng rằng Trung Quốc có thể tận dụng thuật toán của TikTok để lan truyền thông tin sai lệch, như trong các xung đột như Israel-Hamas và cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ.
Tuy nhiên, TikTok đã lâu đã từ chối những cáo buộc này và cố gắng tạo ra khoảng cách với ByteDance, một trong những công ty công nghệ có giá trị vốn hóa cao nhất trên thế giới.
Về việc cấm TikTok, Ấn Độ là quốc gia đầu tiên thực hiện điều này vào năm 2020 sau khi phát hiện ra nghi vấn về việc ứng dụng này truyền dữ liệu người dùng tới máy chủ ở nước ngoài. Các quốc gia và cơ quan chính phủ khác, bao gồm Anh, Úc, Canada, cơ quan điều hành của Liên minh Châu Âu, Pháp và Quốc hội New Zealand cũng đã cấm TikTok trên các thiết bị chính thức. Thậm chí, Bộ trưởng Bộ Kỹ thuật số Đài Loan (Trung Quốc) gần đây đã đánh giá TikTok là một mối đe dọa đại diện cho an ninh quốc gia.
Ở Mỹ, hơn 30 tiểu bang và Thành phố New York đã cấm TikTok trên các thiết bị công cộng và trên các thiết bị do chính phủ cấp. Nhiều trường đại học cũng đã chặn TikTok trên mạng Wi-Fi của họ, buộc sinh viên phải sử dụng dữ liệu di động nếu muốn truy cập ứng dụng này.
Trong một vài trường hợp, các thẩm phán liên bang ở Mỹ đã tạm dừng các quyết định cấm TikTok tại các bang hoặc thành phố, tuy nhiên, một số bang như Montana và Texas vẫn tiếp tục thực hiện lệnh cấm này, đặc biệt khi lo ngại về quyền riêng tư dữ liệu.
Lệnh cấm sẽ hoạt động như thế nào?
Các nhà lập pháp liên bang hiện đang tập trung vào việc buộc TikTok phải chuyển quyền sở hữu cho một chủ sở hữu được chấp nhận bởi Mỹ hoặc sẽ đối mặt với cấm vận. Phương thức cấm vận này sẽ tập trung vào các cửa hàng ứng dụng như App Store hoặc Google Play. Nếu các cửa hàng này phân phối hoặc cập nhật ứng dụng TikTok, Chính phủ liên bang có thể áp dụng các biện pháp trừng phạt dân sự đối với họ. Các công ty lưu trữ Internet cũng sẽ bị cấm hỗ trợ trong việc phân phối hoặc duy trì TikTok.
Yêu cầu buộc TikTok phải thay đổi chủ sở hữu đã tạo ra một danh sách các nhà đầu tư tiềm năng, bao gồm một nhóm các nhà đầu tư do cựu Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin tập hợp, các tập đoàn lớn của Mỹ hoặc một liên minh của các công ty cổ phần tư nhân.
Sự cấm vận TikTok cũng đã gây lo ngại cho những người ủng hộ quyền kỹ thuật số rằng Mỹ có thể đang làm suy yếu vai trò của mình trong việc thúc đẩy một mạng Internet mở và miễn phí không bị kiểm soát bởi từng quốc gia.
Theo thông tin từ NYTimes, chính quyền Biden đã muốn chủ sở hữu Trung Quốc của TikTok phải bán ứng dụng này từ năm ngoái. TikTok đã tiến hành các cuộc đàm phán bí mật kéo dài nhiều năm với Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ để giải quyết các thắc mắc của Chính phủ về mối quan hệ của ByteDance với Chính phủ Trung Quốc và việc xử lý dữ liệu người dùng.
TikTok cho biết họ đã gửi một đề xuất dài 90 trang vào năm 2022, nêu chi tiết cách họ dự định hoạt động ở Mỹ đồng thời giải quyết các lo ngại về an ninh quốc gia. Theo một số nguồn tin giấu tên, Bộ Tư pháp cũng đang điều tra việc TikTok giám sát các nhà báo Mỹ. ByteDance cho biết vào tháng 12 năm 2022 rằng nhân viên của họ đã lấy được dữ liệu của hai công ty Mỹ một cách không hợp lệ.
Hầu hết các lệnh cấm TikTok hiện nay đều được các chính phủ và các trường đại học thực hiện, chúng có quyền ngăn chặn ứng dụng khỏi các thiết bị hoặc mạng mà họ sở hữu và vận hành.
Caitlin Chin, một thành viên tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết, lệnh cấm rộng hơn do Chính phủ áp đặt nhằm ngăn chặn người Mỹ sử dụng ứng dụng này có thể phải đối mặt với những thách thức pháp lý trên cơ sở Tu chính án I. Một lượng lớn người Mỹ, bao gồm cả các quan chức dân cử và các tổ chức tin tức lớn như The New York Times và The Washington Post, hiện đều đang sản xuất video trên TikTok. Đây là nơi người dùng chia sẻ tác phẩm nghệ thuật, thông tin và ý kiến về các chủ đề chính trị. Các chuyên gia về Tu chính án thứ nhất đã nói rằng việc biện minh cho lệnh cấm sẽ là một rào cản cao đối với Chính phủ trong việc giải quyết. Hiện cơ chế chính xác để cấm ứng dụng trên điện thoại thuộc sở hữu tư nhân vẫn chưa rõ ràng.
Về phía TikTok, công ty đã chỉ trích các nhà lập pháp vì cố gắng kiểm duyệt người Mỹ. Vào tháng 3, họ đã gửi thông báo đến người dùng nhằm kêu gọi ủng hộ ứng dụng này trước cuộc chiến pháp lý. Một số văn phòng ở Capitol Hill cho biết họ đã nhận được rất nhiều cuộc gọi.
Công ty cũng đã tham gia vào một nỗ lực vận động hành lang để thúc đẩy kế hoạch mà họ đã đệ trình lên Chính phủ nhằm giải quyết các mối lo ngại về an ninh quốc gia.
