Trong thời gian gần đây, việc nhiều TikToker bắt đầu “lấn sân” sang lĩnh vực tư vấn chọn ngành, nghề nghiệp cho học sinh và sinh viên đang thu hút sự chú ý của đông đảo người dùng mạng xã hội. Những kênh này thường có hàng triệu lượt xem và thu hút một lượng lớn người theo dõi và tương tác. Tuy nhiên, có một vấn đề đáng lưu ý: một số video lại mang tính tiêu cực khi sử dụng các tiêu đề giật gân như “Top các ngành học vô dụng”, “Những ngành học không có giá trị”, thậm chí làm mất đi sự trân trọng đối với giá trị của bằng cấp đại học. Cùng DC Media tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây bạn nhé!
“Tham khảo” mạng xã hội để chọn nghề
Trong thời gian gần đây, không chỉ việc chọn trường đại học và ngành học theo định hướng từ gia đình và nhà trường, mà nhiều học sinh đang “tham khảo” thông tin từ các video trên TikTok, Youtube để quyết định ngành nghề của mình trong tương lai.
Theo một báo cáo từ Adecco Việt Nam, đã có hơn 48% thế hệ trẻ (1995 – 2015) biết đến nghề nghiệp hiện tại của bản thân qua mạng xã hội. Những con số này cho thấy mạng xã hội đã trở thành nguồn thông tin hàng đầu về nghề nghiệp, vượt xa thông tin từ trường học, bạn bè và các phương tiện truyền thông truyền thống.
Sự phụ thuộc ngày càng tăng của học sinh và sinh viên vào internet đã tạo cơ hội cho nhiều TikToker và Youtuber “lấn sân” sang lĩnh vực tư vấn nghề nghiệp cho giới trẻ với mong muốn nổi tiếng. Tuy nhiên, đáng tiếc là không ít video trong lĩnh vực này đang tuyên truyền những suy nghĩ tiêu cực và sai lệch cho người xem.
Ví dụ, gần đây, một TikToker có hơn ba trăm nghìn người theo dõi đã tạo ra một loạt video bàn luận về sự “vô dụng” của những tấm bằng đại học. Các TikToker khác cũng tham gia theo hướng này và nhanh chóng nhận được sự chú ý của hàng trăm nghìn người trên nhiều nền tảng. Thậm chí, chỉ cần tìm kiếm trên Google về các ngành học, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy các nội dung như “bằng đại học vô dụng”, “những ngành học thất nghiệp”,…
Các video như vậy đã gây ra lo ngại đối với nhiều học sinh, đặc biệt là những người đang ở lớp 12, về việc chọn ngành học và trường đại học cho tương lai. Trần Mai Anh, một học sinh lớp 12 tại Hà Nội, chia sẻ: “Em đang phân vân giữa Marketing và Quản trị kinh doanh, và sau khi xem một số video trên mạng, em rất hoang mang. Tuy nhiên, em đã được gia đình khuyên bảo và động viên để giải tỏa nỗi lo”. Ông Trần Hùng Anh, bố của Mai Anh, lên tiếng cho rằng các video TikTok thường là để giải trí, nhưng nay lại gây ra lo lắng không cần thiết cho các học sinh, đặc biệt là những người đang đứng trước quyết định quan trọng về học tập và nghề nghiệp.
Ngoài ra, nội dung trên TikTok cũng khiến một số sinh viên trong các ngành bị “điểm danh” cảm thấy bức xúc. Dương Hà An, một cựu sinh viên ngành Ngôn ngữ Anh của Đại học Sư phạm Hà Nội, cho biết: “Ngành ngôn ngữ Anh không chỉ học về tiếng Anh mà còn học về văn hóa, con người. Sau khi ra trường, chúng tôi có thể đi giảng dạy, làm biên tập viên sách, dịch thuật, hướng dẫn viên du lịch,…”. Hà An hiện là một giáo viên trung học và cho rằng việc học ngôn ngữ Anh đã giúp cô hiểu sâu sắc về văn hóa, lịch sử và con người các nước phương Tây, điều mà các trung tâm ngoại ngữ khác không thể cung cấp.
Những chia sẻ này cho thấy tầm ảnh hưởng của các nội dung trên mạng xã hội đối với quyết định học tập và nghề nghiệp của giới trẻ, và cần có sự cân nhắc thận trọng khi tiếp nhận thông tin từ các nguồn trên internet.
Tỉnh táo trước các thông tin vô căn cứ
Phần lớn những TikToker chỉ đưa ra quan điểm dựa trên trải nghiệm cá nhân và có tính chủ quan. Như Huy Đào, chủ nhân của video “Những bằng đại học vô dụng”, đã chia sẻ với truyền thông rằng: “Tôi chia sẻ dựa vào trải nghiệm của bản thân và những người mà tôi từng nói chuyện”. Tuy nhiên, việc đánh giá một cách tổng quát về giá trị của các bằng đại học cần được xem xét từ nhiều góc độ và không nên đơn thuần dựa vào những trải nghiệm cá nhân hẹp hòi.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tỷ trọng lao động có việc làm và có chuyên môn kỹ thuật ở Việt Nam chỉ chiếm 23,1%, trong khi lao động có việc làm nhưng không có chuyên môn chiếm 76,9%. Theo dự báo của Tổ chức Lao động quốc tế, trong 10 năm tới, Việt Nam sẽ đối mặt với sự thay thế lao động khi công nghệ số được áp dụng, với đến 70% số việc làm không đòi hỏi chuyên môn, kỹ thuật cao sẽ bị đe dọa. Thực tế hiện nay, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia có tỷ lệ người học đại học thấp. Theo số liệu công bố năm 2020, số người có trình độ đại học trở lên chiếm 11,1% và số người có trình độ cao đẳng chiếm 3,8%.
PGS.TS Trần Thành Nam từ Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã phân tích rằng, thông tin trên mạng xã hội như TikTok có thể là nơi “thượng vàng hạ cám”, với sự đa dạng từ kiến thức khoa học đến ngụy khoa học. Trong đó, các video TikTok tư vấn hướng nghiệp thường chia sẻ những thông tin sai lệch để thu hút lượt xem và thích, nhằm tăng sự phát triển kênh của họ. Do đó, học sinh và sinh viên cần phải lựa chọn thông tin, kiểm chứng chúng và tránh để bị ảnh hưởng tâm lý, gây mất đi động lực học tập và phấn đấu.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng, Phó Giám đốc Trung tâm tuyển sinh và quan hệ doanh nghiệp Trường Đại học Tài chính – Marketing (TP HCM), cũng đã chia sẻ với báo chí rằng các trường cao đẳng và đại học hiện nay đều có các đơn vị kết nối với doanh nghiệp, cung cấp hỗ trợ cho sinh viên thực tập và tìm việc làm sau khi tốt nghiệp.
Tuy nhiên, để trở thành một cá nhân xuất sắc trong nghề nghiệp, không chỉ đơn thuần cần kiến thức mà còn yêu cầu về kỹ năng và thái độ làm việc của mỗi người. Điều này cho thấy rằng học sinh và sinh viên cần đánh giá bằng cách tổng thể và cân nhắc nhiều yếu tố khi chọn ngành học và sự nghiệp trong tương lai.
Kết luận
Như vậy, việc lựa chọn ngành học và nghề nghiệp không nên chỉ dựa trên những thông tin chủ quan từ mạng xã hội như TikTok mà cần có sự suy nghĩ tỉ mỉ và đánh giá khách quan từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Học sinh và sinh viên cần nhận thức rõ rằng mỗi ngành nghề đều có giá trị và có vai trò quan trọng trong xã hội. Việc học tập và rèn luyện kỹ năng trong một ngành không chỉ mang lại kiến thức chuyên môn mà còn phản ánh thái độ và sự sáng tạo của mỗi cá nhân.
Để có sự lựa chọn đúng đắn và phát triển sự nghiệp thành công, học sinh và sinh viên nên tìm hiểu kỹ lưỡng về các ngành học, tư vấn từ các chuyên gia giáo dục và các doanh nghiệp trong ngành. Ngoài ra, việc tự phát triển bản thân thông qua các hoạt động ngoại khóa, tham gia các khóa học nâng cao kỹ năng cũng là điều rất cần thiết. Quan trọng hơn hết, họ cần luôn giữ vững niềm tin vào giá trị của mình và khả năng tự tạo ra thành công trong sự nghiệp mà mình lựa chọn. Chỉ từ đó, mọi nỗ lực học tập và rèn luyện mới thật sự có ý nghĩa và mang lại thành quả trong tương lai.
