Với mong muốn đem lịch sử đến gần hơn với cộng đồng mạng, nhiều bạn trẻ đang sáng tạo ra những cách thức mới lạ, biến kiến thức khô khan từ sách vở thành những nội dung hài hước và cuốn hút.
Lauren Cella – Người biến những bài học lịch sử trở nên thú vị
Nếu bạn là một người đam mê lịch sử, có lẽ bạn đã biết rằng Cleopatra có khả năng thu hút mọi người một cách đáng kinh ngạc. Ngược lại, Vua Henry VIII có thể được coi là người có phong cách giống Tom Sandoval thời đó. Trong khi đó, Hoàng đế Nicholas II của Nga lại vật lộn để được chọn một thách thức. Cả ba vị vua lịch sử này đã được đề cập trong “Gen Z Dạy Lịch Sử“, một loạt video viral do Lauren Cella – giáo viên lịch sử lớp 10, sáng tạo. Trong đó, giáo viên người California này hóa thân thành một giáo viên thuộc thế hệ Z từ tương lai, trình bày tổng quan về các nhân vật và sự kiện lịch sử bằng cách sử dụng ngôn ngữ hài hước pha trộn giữa lối nói bóng gió (nếu bạn thuộc thế hệ Millennial hoặc lớn tuổi hơn) và lời bài hát của Taylor Swift.
Cella giải thích: “Một lời khen ngợi tích cực mà tôi thường nghe từ học sinh hay từ mọi người trên internet là, ‘Ôi trời, cô giáo làm cho lịch sử trở nên thú vị quá.’ Và tôi luôn nói, ‘Lịch sử vốn dĩ thú vị rồi.’ Tôi nghĩ người khác làm nó trở nên nhàm chán. Tôi không làm cho nó thú vị. Tôi chỉ kể cho bạn nghe những gì đã xảy ra.”
Khởi đầu chỉ như một trò đùa trên mạng xã hội, nhưng Lauren Cella đã thu hút hàng triệu lượt xem trên TikTok và Instagram, đồng thời nhận được sự ngưỡng mộ từ học sinh và người xem, những người đánh giá cao những kiến thức họ học được qua từng video của cô. “Cảm ơn bạn đã giúp tôi nhận bằng tiến sĩ về lịch sử thế kỷ 20,” một người bình luận viết về cách giải thích của Cella về Chiến tranh lạnh.
Đằng sau loạt video nhẹ nhàng này là tình yêu thực sự của Cella dành cho lịch sử và mong muốn làm cho nó trở nên dễ tiếp cận hơn, giống như những gì các giáo viên của cô đã làm cho cô. “Tôi nghĩ người khác làm cho nó trở nên khó tiếp cận,” cô nói. “Tôi nghĩ họ cố ý không kể các khía cạnh khác của câu chuyện, họ muốn nó trở thành một câu chuyện đơn giản hơn, họ cố tình sử dụng từ vựng chỉ giới hạn trong giới học thuật cao cấp. Họ không muốn những người khác có thể tiếp cận với chương trình học, và điều đó được thực hiện một cách có chủ đích — đặc biệt trong ngành xã hội học.”
Cách content về lịch sử ra đời
Cella yêu thích những câu chuyện hay. Đó là lý do cô học lịch sử và báo chí khi còn là sinh viên, và cũng là lý do cô thích dạy lịch sử. Trước đó, Cella lớn lên nghe những câu chuyện từ ông bà nội người Hawaii của mình — những người cũng có gốc gác Trung Quốc và Puerto Rico, một sự pha trộn “hapa” phổ biến mà Cella nói đến — về cuộc sống của họ và lịch sử gia đình. Họ kể lại những gì họ chứng kiến trong vụ bắn phá Trân Châu Cảng, họ cũng kể cho cô nghe về lịch sử của người Taino bản địa Puerto Rico. “Rồi về phía mẹ tôi, tất cả người lớn tuổi trong gia đình đều kể chuyện về cách gia đình họ đến từ Mexico,” Cella nhớ lại. “Từ khi còn rất nhỏ, tôi đã thực sự quan tâm đến series Liberty’s Kids và American Girl. Tôi đã biết mình sẽ trở thành một giáo viên lịch sử.”
Điều mà Cella thấy là một rào cản đối với học sinh trong việc tìm thấy tình yêu với lịch sử là sự thiếu kết nối với quá khứ. “Nhiều sự kiện đã diễn ra cách đây 100 năm, 200 năm, và có thể nếu bạn đọc chúng từ một nguồn gốc, sẽ rất khó để hiểu,” Cella giải thích. “Tôi đã có những giáo viên ở các độ tuổi khác nhau, họ có thể phân tích nó một cách dễ hiểu, và điều đó đã khiến tôi yêu mến lịch sử. Vì vậy, series này thực sự chỉ là một cách tri ân cho điều đó.”
Chính học sinh của Cella đã khuyến khích cô bắt đầu đăng các bài học lịch sử trực tuyến, và cô đã thử nghiệm trong thời gian dịch bệnh.
“Tôi nghĩ, ‘Không, tôi quá già. Không ai làm như vậy cả,’” Cella nhớ lại suy nghĩ của mình về việc sử dụng mạng xã hội để dạy học. “Và họ nói, ‘Không, cô ơi, họ làm đấy. Bạn có thể học được rất nhiều thứ. Mọi người lên đó để học.’ Vì vậy, tôi bắt đầu đăng nhiều hơn và thử nghiệm, và tôi nhận thấy rằng câu chuyện về việc dạy học của tôi hoặc những video ngắn về lịch sử thu hút sự chú ý nhiều hơn bất cứ thứ gì khác tôi đăng.”
Video đầu tiên của cô trở nên viral là bài học lịch sử Gen Z về Cách mạng Nga, đạt 1 triệu lượt xem trên Instagram và sau đó là 1 triệu lượt xem trên TikTok. Cella nói rằng cô coi đó là may mắn, nhưng sau đó video tiếp theo của cô về Cách mạng Pháp đã đạt 2 triệu lượt xem. Các video lịch sử tiếp theo của cô cũng tiếp tục thành công.
Đa số khán giả trực tuyến của cô là những người cùng tuổi hoặc lớn tuổi hơn, Cella nói. Mặc dù họ có thể không hiểu hết mọi lối nói, cô suy nghĩ, nhưng họ bị thu hút bởi hình thức và ngạc nhiên vui vẻ khi kết thúc video biết nhiều hơn so với khi họ bắt đầu.
“Tôi thực sự chưa bao giờ hiểu về Thế chiến thứ nhất cho đến bây giờ,” một người bình luận viết trên video TikTok phổ biến nhất của cô đến nay.
Cella thích “lừa” mọi người học hỏi khi họ chỉ nghĩ rằng mình đang xem một bài đăng mạng xã hội vui nhộn. “Cái đó chỉ là cách nói đơn giản thôi. Video của tôi chỉ dài một phút, nhưng nó khiến mọi người trở nên quan tâm,” cô ấy chia sẻ. “Thực ra, tôi chỉ đang làm điều mà mọi giáo viên tuyệt vời khác cũng làm trên TikTok và các đoạn Reel, đó là kết nối với học sinh của mình và giải thích mọi thứ bằng ngôn ngữ mà họ có thể hiểu, một cách gần gũi và có chút vui vẻ.”
Niềm vui có thể khá hiếm hoi với giáo viên ngày nay. Cella hy vọng rằng video của cô ấy sẽ là ví dụ cho các đồng nghiệp về cách, bất chấp những khó khăn của nghề, họ không cần phải luôn lo lắng chi phối. “Cứ nghĩ rằng bạn chưa làm đủ, thì có lẽ bạn đã làm đủ rồi. Bởi vì những giáo viên giỏi mà tôi biết luôn cố gắng hết sức vì học sinh của mình,” cô ấy nói. “Vậy nên, nếu tâm huyết của bạn đặt đúng chỗ, 99 phần trăm thời gian, bạn có lẽ đã làm đủ rồi.”
Hậu trường
Có một số yếu tố thường xuất hiện trong các video lịch sử dành cho Gen Z của Cella: Cô ngồi sau bàn hoặc bục giảng, đeo kính râm trên đầu, cầm ly cà phê đá.
Cella cho biết cô chưa bao giờ dự định làm ly cà phê đá trở thành một phần không thể thiếu của format, nhưng giờ đây thì không thể thay đổi. Lý do là vì nó tạo nên một khoảnh khắc quan trọng trong video của cô, khi cô lắc chiếc cốc đầy đá, đổi tay và giới thiệu bối cảnh quan trọng cho câu chuyện với câu nói đầy ý nghĩa, “Trong khi đó…”
“Thật xấu hổ, nhưng đôi khi tôi phải quay vài lần và đá tan chảy, biến thành nước. Và tôi tự hỏi, ‘Giờ làm gì đây?’” cô kể lại. “Tôi đi mua ly khác, nhưng sau đó lại bị kích thích bởi cà phê. Nên giờ tôi dùng đá giả trong cà phê đá.”
Cella là một học sinh của thời đại mình. Hồi còn là học sinh trung học, cô là fan của các chương trình lịch sử hài hước như Drunk History và Epic Rap Battles of History — những series tiếp cận chủ đề khô khan với góc nhìn hài hước, thu hút sự quan tâm rộng rãi.
Nhưng hiện tại, cảm hứng của cô còn đến từ chính học sinh của mình, những người đưa ra ý tưởng mới cho ngôn ngữ slang và cập nhật cho cô về từ vựng Gen Z — và giờ đây là Gen Alpha — đang không ngừng thay đổi.
Chính cách nói thẳng thắn của học sinh về thế giới đã truyền cảm hứng cho nhân vật mà Cella thủ vai. Cella nói rằng nếu cô chế giễu ai, đó là chính mình chứ không phải các em.
“Cách chúng ta được dạy lịch sử trước đây thật nhàm chán và khô khan, chỉ kể một phía của câu chuyện, còn Gen Z thì không chấp nhận điều đó,” Cella nói. “Vì vậy, khi họ trở thành những giáo viên dạy lịch sử, đó là nguồn cảm hứng. Họ sẽ thực sự ‘móc nối’, thực sự kể cho chúng ta nghe mọi thứ như thế nào.”
