TikTok Shop là một nền tảng thương mại điện tử đang rất phổ biến, nhưng cũng gặp phải nhiều ý kiến trái chiều từ cả người bán và người mua.
Trong vài năm gần đây, TikTok đã trở thành mạng xã hội vượt biên giới phát triển nhanh nhất tại Việt Nam. Thống kê cho thấy tính đến cuối tháng 2/2023, số lượng người dùng của TikTok đã đạt gần 50 triệu người tại Việt Nam và con số này vẫn tiếp tục tăng cao.
Ngoài việc là một mạng xã hội, nền tảng này còn phát triển sàn thương mại điện tử TikTok Shop cạnh tranh trực tiếp với các nền tảng khác như Shopee, Lazada, Tiki… Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của TikTok Shop đang gây ra sự mất cân bằng trong ngành bán lẻ trực tuyến.
TikTok Shop liên tục tự ý tăng phí sàn
Theo số liệu của Metric, mặc dù mới gia nhập vào thị trường thương mại điện tử, nhưng trong 9 tháng đầu năm 2023, TikTok Shop đã đạt được doanh thu lên tới 25.000 tỷ đồng. Đặc biệt, chỉ tính riêng trong quý 3, TikTok Shop đã chiếm vị trí thứ hai về doanh thu tại Việt Nam với con số 10.000 tỷ đồng, chỉ sau Shopee với doanh thu hơn 43.700 tỷ đồng. Với tổng doanh thu này, TikTok Shop đã chiếm 16% thị phần, trong khi Shopee đang nắm giữ 69% thị phần.
Metric là gì?
Metric Là Nền tảng Số liệu Thương mại Điện tử dành cho Doanh nghiệp, Thương hiệu và Nhà bán, Metric tạo ra báo cáo phân tích dữ liệu thị trường chỉ trong 30 giây, giúp việc thực thi và ra quyết định kinh doanh nhanh hơn 5 lần.
Với tốc độ phát triển nhanh chóng, TikTok Shop cũng liên tục thay đổi chính sách cho các nhà bán lẻ và người tiêu dùng sử dụng nền tảng của họ.
Khi mới ra mắt vào tháng 4/2022, TikTok Shop đã miễn phí phí giao dịch cho các nhà bán lẻ và chỉ thu 1% sau đó để thu hút họ chuyển từ các nền tảng khác sang. Chính sách này đã thu hút được nhiều nhà bán lẻ tại Việt Nam với đa dạng các ngành hàng như thời trang, mỹ phẩm, đồ gia dụng, thực phẩm, đồ nội thất…
Tuy nhiên, vào tháng 10/2022, TikTok Shop đã điều chỉnh tăng phí giao dịch lên 2,5% và sau 1 năm ra mắt, vào ngày 14/4/2023, con số này đã tăng lên 3%. Sau đó, vào tháng 9/2023, sàn thương mại điện tử này lại tiếp tục tăng lên 4%. Theo nghiên cứu, quy định thu phí sàn 4% (đã bao gồm thuế) là VAT 10,8% của 4% mà TikTok thu từ người bán hàng. Tuy nhiên, nhà bán hàng vẫn phải chịu trách nhiệm trả 1,5% thuế thu nhập cá nhân sau này (tính theo doanh thu của cửa hàng).
VAT là gì?
VAT là viết tắt của thuế giá trị gia tăng, và đây là một loại thuế được áp dụng trên giá trị gia tăng của hàng hóa và dịch vụ trong quá trình sản xuất và phân phối. VAT thường được tính dựa trên giá trị thêm vào từng giai đoạn của chuỗi cung ứng hàng hóa hoặc dịch vụ, từ sản xuất đến tiêu dùng cuối cùng.
Cách thuế VAT hoạt động là khi một doanh nghiệp bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ, họ thuế VAT từ khách hàng và sau đó nộp số tiền này cho cơ quan thuế. Doanh nghiệp cũng có thể được hoàn lại VAT đã trả nếu họ đã trả VAT khi mua hàng hóa hoặc dịch vụ để sản xuất hoặc cung cấp.
Thuế VAT được áp dụng rộng rãi trên thế giới và là một nguồn thu nhập quan trọng cho các chính phủ để tài trợ các dự án và dịch vụ công cộng.
Ngoài ra, với mỗi sản phẩm được bán, TikTok sẽ nhận được 5% hoa hồng. Được biết, TikTok có các chính sách dành cho các nhà bán hàng trên nền tảng của họ, như cấm quảng cáo và bán các sản phẩm giả, quảng cáo sai sự thật. Bằng cách đảm bảo tính an toàn và độ chính xác của các sản phẩm được bán trên nền tảng của chúng tôi, chúng tôi mong muốn mang lại trải nghiệm mua sắm tích cực và đáng tin cậy cho người dùng.
Việc TikTok Shop tăng phí sàn là điều hoàn toàn hợp lý, vì không ai có thể cung cấp dịch vụ miễn phí mãi mãi. Tuy nhiên, nhiều chủ cửa hàng cho biết họ chỉ nhận được thông báo tăng mà không có cơ hội để đưa ra ý kiến, và việc tăng phí này diễn ra liên tục trong thời gian ngắn.
TikTok Shop đã tăng phí sàn nhiều lần kể từ đầu năm 2023, nhưng điều này nên được thông báo trước và có một kế hoạch rõ ràng để các chủ cửa hàng có thể chuẩn bị. Tuy nhiên, TikTok Shop lại thường xuyên tăng phí mà không có thông báo trước, vậy liệu trong 2-3 năm tới, phí sàn có tiếp tục tăng lên đến mức nào? Chị Thu Hương, chủ cửa hàng bán giày trên TikTok Shop tại Hà Nội chia sẻ.
Về vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Tuấn – Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử và kinh tế số (Bộ Công Thương) đã chia sẻ rằng việc tăng phí thanh toán trên các sàn hiện nay không được quy định bởi nhà nước. Đồng thời, đây là mối quan hệ dân sự giữa người mua và người bán.
Ông Tuấn cũng cho biết rằng khi các sàn có quyền tăng giá và phí thanh toán, các nhà cung cấp cũng có quyền khiếu nại theo quy định nếu họ cảm thấy việc tăng giá này không lành mạnh và cạnh tranh.
Hiện nay, các sàn thương mại điện tử như TikTok Shop đang thu hút sự quan tâm của nhiều người mua và bán, tuy nhiên việc quản lý và thu phí chưa được minh bạch đã gây ra sự bức xúc của người bán.
TikTok Shop tăng phí không đi đôi với cải thiện chất lượng?
Các nhà bán lẻ trên TikTok Shop cho biết rằng, mặc dù phí sàn đã tăng lên nhưng chất lượng và số lượng đơn hàng bán ra đều giảm đáng kể so với năm trước.
Đối với chúng tôi, việc kinh doanh trên TikTok Shop ngày càng khó khăn hơn. Ví dụ, khi có đơn hàng bị hoàn lại, chúng tôi phải chịu chi phí gửi hàng hai chiều và nếu trong đơn hàng có sử dụng mã khuyến mại, chúng tôi sẽ bị trừ tiền. Điều này thật vô lý vì mã khuyến mại là do TikTok hỗ trợ người dùng, không lý do gì để trừ tiền của người bán. Chị Hương tỏ ra bức xúc khi nói về vấn đề này.
Theo chủ shop này, trong tương lai, TikTok sẽ cung cấp hàng trực tiếp từ Trung Quốc đến tay người dùng mà không thông qua các thương gia Việt Nam.
TikTok Shop đang được nhiều người lựa chọn vì dễ dàng tìm thấy nhiều sản phẩm trên đây. Đặc biệt, giá cả luôn được hỗ trợ và có nhiều chương trình khuyến mại, giúp giá sản phẩm đến tay người dùng rất hấp dẫn. Thậm chí, nhiều người bán thường xuyên giảm giá khi Livestream bán hàng, với mức giá chỉ vài chục nghìn đồng cho các sản phẩm quần áo, giày dép nhái từ các thương hiệu thời trang nổi tiếng trên thế giới.
Livestream là gì?
Livestream là quá trình truyền trực tiếp nội dung video qua internet. Trong mô hình này, người xem có thể theo dõi sự kiện, hoạt động, hoặc nội dung được trình bày ngay lập tức và theo thời gian thực, thay vì phải đợi cho việc tải về và xem sau đó. Livestreaming thường được sử dụng cho nhiều mục đích, bao gồm truyền thông trực tiếp các sự kiện thể thao, buổi biểu diễn âm nhạc, hội thảo trực tuyến, game trực tuyến, và nhiều hoạt động khác.
Công nghệ livestreaming giúp tạo ra một trải nghiệm tương tác giữa người xem và người trình bày, do đó tăng tính tham gia và sự kết nối. Nhiều nền tảng trực tuyến như TikTok, YouTube, Facebook, Instagram và Twitch cung cấp tính năng livestreaming cho người sử dụng, cho phép họ chia sẻ nội dung trực tiếp với cộng đồng trực tuyến của mình.
Tuy nhiên, đối với người dùng, chất lượng dịch vụ trên TikTok Shop hiện tại không được cải thiện mà ngược lại còn giảm sút so với trước đây.
Trước đây, tôi đã từng mua hàng trên TikTok Shop và thấy rất ngạc nhiên khi đặt hàng vào hôm nay thì mai đã có thể giao ngay, trong khi các sàn khác như Shopee thường phải mất 2-3 ngày. Tuy nhiên, hiện tại việc mua hàng trên TikTok Shop cũng mất khoảng 2-3 ngày, thậm chí đôi khi trong những đợt sale lớn, thời gian giao hàng có thể lên đến 4-5 ngày, như chị Quỳnh Anh, một khách hàng ở Cầu Giấy, Hà Nội đã chia sẻ.
Không chỉ vậy, việc mua bán trên mạng qua TikTok Shop còn tiềm ẩn không ít rủi ro do chất lượng hàng hoá không được kiểm duyệt. Hàng giả, hàng nhái thường được bán công khai và lan tràn, khiến người dùng khó có thể phân biệt được.
Theo ông Vũ Vinh Phú, một chuyên gia kinh tế và nguyên Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội, việc mua sắm trực tuyến luôn có những rủi ro đi kèm.
Nhiều trường hợp khi mua hàng trên mạng, người dùng đã thanh toán tiền nhưng khi nhận hàng lại không đúng như quảng cáo, sai mẫu mã, sai màu sắc hoặc không đạt chất lượng… Điều này là khá phổ biến. Ngay cả trên các sàn thương mại điện tử lớn và được nhiều người sử dụng nhất hiện nay cũng có tình trạng hàng giả bán tràn lan, ông Phú đã chia sẻ.
Thực tế, việc người dùng mua hàng qua TikTok Shop thông qua hình thức livestream và sau đó nhận hàng không đúng như mong đợi đã không còn là điều xa lạ.
Tôi đã từng gặp trường hợp trên livestream, họ bán áo da rất đẹp nhưng khi nhận về thì thấy áo nhăn nheo, vải mỏng không đúng như quảng cáo. Tôi nghĩ, vì mua với giá rẻ nên việc chất lượng không tốt cũng không có gì để phàn nàn, nhưng việc bán hàng không đúng như quảng cáo mới khiến khách hàng như tôi cảm thấy bức xúc, chị Huyền (Hà Nội), một khách hàng thường xuyên mua sắm trực tuyến đã chia sẻ.
