Thuật toán TikTok được xem là có nhiều ưu thế so với sản phẩm của Meta và Google, làm cho nó luôn thu hút sự quan tâm của cả giới công nghệ và các quan chức Mỹ. Mới đây, thuật toán đề xuất nội dung của TikTok tiếp tục trở thành tâm điểm chú ý sau khi chính quyền Mỹ thông qua đạo luật buộc ByteDance, công ty mẹ của TikTok, phải bán ứng dụng này trong vòng 9 tháng hoặc đối mặt với nguy cơ bị cấm hoạt động ở Mỹ.
Theo các nguồn tin được Reuters trích dẫn, ByteDance đã lên tiếng khẳng định sẽ không thoái vốn TikTok cho bất kỳ công ty nào khác và sẵn sàng đóng cửa ứng dụng trong trường hợp xấu nhất. Công ty Trung Quốc này cho biết họ chấp nhận điều này vì không muốn từ bỏ thuật toán cốt lõi – “công thức bí mật” làm nên thành công của TikTok, một điều mà không mạng xã hội nào có thể sánh được. Cùng DC Media tìm hiểu về lý do thuật toán TikTok hấp dẫn giới công nghệ qua bài viết sau bạn nhé!
Thuật toán và thiết kế ứng dụng
Thuật toán và thiết kế của ứng dụng TikTok đã đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên thành công toàn cầu của nền tảng này. Theo những chuyên gia và cựu nhân viên TikTok, sự thành công của ứng dụng không chỉ bắt nguồn từ thuật toán mà còn liên quan mật thiết đến cách mà nó phối hợp với định dạng video ngắn độc đáo trên nền tảng.
Trước sự xuất hiện của TikTok, nhiều người cho rằng việc kết nối các mối quan hệ của người dùng là yếu tố quan trọng trong thành công của mạng xã hội, giống như đã làm được với Facebook và Instagram. Tuy nhiên, TikTok đã cho thấy rằng việc hoạt động dựa trên hiểu biết sâu sắc về sở thích và mối quan tâm của người dùng mang đến một ưu thế đáng kể hơn. Thay vì tập trung vào kết nối xã hội như Facebook, lãnh đạo TikTok, bao gồm cả CEO Shou Zi Chew, đã xây dựng thuật toán dựa trên “những tín hiệu quan tâm”.
Theo lời của Catalina Goanta, một giảng viên tại Đại học Utrecht ở Hà Lan, “Nhiều mạng xã hội đã phát triển thuật toán dựa trên sở thích của người dùng, nhưng TikTok tối đa hóa hiệu quả của nó nhờ vào định dạng video ngắn. Hệ thống đề xuất của họ tạo ra sự khác biệt đáng kể về thiết kế và nội dung”. Điều đó cho thấy thuật toán của TikTok có khả năng theo dõi những thay đổi nhỏ trong sở thích của người dùng theo thời gian, thậm chí có khả năng xác định những nội dung họ muốn xem vào thời điểm cụ thể trong ngày.
Thu thập dữ liệu nhanh chóng
Theo Jason Fung, cựu lãnh đạo bộ phận game của TikTok, định dạng video ngắn đã giúp ứng dụng này thu thập dữ liệu về sở thích của người dùng nhanh hơn đáng kể so với các đối thủ khác.
Ông Fung lý giải: “Chúng tôi có thể thu thập dữ liệu về sở thích nhanh hơn rất nhiều so với YouTube – nền tảng mà trung bình độ dài video gần 10 phút. Hãy tưởng tượng khả năng thu thập dữ liệu mỗi vài giây, so với mỗi 10 phút một lần.”
TikTok ban đầu được phát triển cho các thiết bị di động, điều này giúp ứng dụng giành được ưu thế vượt trội so với các nền tảng phải tìm cách chuyển đổi giao diện từ máy tính sang điện thoại thông minh.
Việc tham gia vào thị trường video ngắn từ sớm cũng mang lại cho TikTok nhiều lợi thế của người tiên phong. Instagram ra mắt tính năng Reels vào năm 2020, trong khi Shorts của YouTube ra đời vào năm 2021. Cả hai tính năng này đều đi sau TikTok vài năm về kinh nghiệm phát triển sản phẩm và cơ sở dữ liệu người dùng. TikTok đã có thời gian phát triển và tối ưu hóa thuật toán và trải nghiệm người dùng trên nền tảng di động từ trước khi các đối thủ cạnh tranh xuất hiện.
Cho phép khám phá
TikTok thường xuyên đề xuất nội dung nằm ngoài sở thích người dùng, mà các nhà lãnh đạo của công ty tin rằng đây sẽ đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm của mỗi người.
Một báo cáo được các nhà nghiên cứu Mỹ và Đức công bố tháng trước dựa trên dữ liệu của 347 người dùng và 5 bot tự động trên TikTok, cho thấy thuật toán của nền tảng chỉ khai thác sở thích người dùng trong khoảng 30-50% video đề xuất.
Theo các nhà nghiên cứu, “Phát hiện này cho thấy thuật toán TikTok đề xuất một lượng lớn video mang tính khám phá, nhằm tìm hiểu rõ hơn nhu cầu của người dùng hoặc tối đa hóa khả năng giữ chân họ thông qua những video thú vị không liên quan”. Điều này cho thấy cách mà TikTok chủ động khai thác sở thích và sự tò mò của người dùng để cung cấp một trải nghiệm đa dạng và thú vị hơn, vượt ra ngoài những gì người dùng đã biết và mong đợi.
Gộp người dùng vào nhóm
Ari Lightman, giáo sư tại Đại học Carnegie Mellon ở Mỹ, chỉ ra một trong những chiến thuật hiệu quả của TikTok là khuyến khích người dùng tập trung vào các nhóm công khai thông qua hashtag. Phương thức này giúp họ tìm hiểu rõ hơn về hành vi, sở thích và tư tưởng của người sử dụng.
Theo Lightman, các tập đoàn công nghệ hàng đầu của Mỹ có khả năng sao chép và thay thế vị trí TikTok nếu ứng dụng này bị cấm hoàn toàn, nhưng sẽ gặp nhiều thách thức nếu muốn tái hiện văn hóa người dùng TikTok đã xây dựng. Ông nhấn mạnh rằng không chỉ đơn thuần sao chép công nghệ và tính năng, mà còn cần hiểu sâu hơn về cách mà TikTok xây dựng cộng đồng, tạo ra sự kết nối và thúc đẩy sự sáng tạo của người dùng. Điều này yêu cầu các tập đoàn khác đầu tư nhiều hơn vào việc nghiên cứu văn hóa và hành vi người dùng của TikTok để có thể tạo ra một nền tảng tương tự có sức hấp dẫn và tương tác như TikTok.
Lợi thế của Trung Quốc
Thuật toán đề xuất của TikTok là kết quả của việc phát triển từ ứng dụng Douyin, được ra mắt tại Trung Quốc vào năm 2016. Mặc dù ByteDance nhiều lần nhấn mạnh rằng TikTok và Douyin là hai ứng dụng độc lập, nhưng một nguồn tin am hiểu về vấn đề cho biết rằng thuật toán của cả hai có nhiều điểm tương đồng.
Trong quá trình phát triển, trí tuệ nhân tạo (AI) của Douyin đã được đẩy mạnh nhờ vào nguồn lao động giá rẻ tại Trung Quốc, cho phép công ty tuyển dụng một lượng lớn nhân lực để gắn nhãn nội dung và người dùng trên nền tảng. Yikai Li, cựu giám đốc tại ByteDance, tiết lộ: “Trong giai đoạn 2018-2019, Douyin đã áp dụng phương pháp dán nhãn từng người. Họ đánh dấu từng video một cách thủ công, sau đó đánh dấu người dùng dựa trên các video mà họ đã xem. Phương thức này cũng được áp dụng cho TikTok”.
Việc tuyển dụng nhân lực để dán nhãn dữ liệu hiện là một phương thức phổ biến trong các doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo, nhưng ByteDance là một trong những công ty tiên phong trong lĩnh vực này. Theo Yikai Li: “Thống kê và sắp xếp dữ liệu dán nhãn như vậy tốn rất nhiều công sức. Các công ty Trung Quốc có lợi thế do sở hữu nguồn nhân lực giá rẻ và đông đảo. Chi phí cho hoạt động này ở Trung Quốc thấp hơn nhiều so với các doanh nghiệp ở Bắc Mỹ.” Điều này cho thấy sự tiên phong và đột phá của ByteDance trong việc sử dụng nguồn nhân lực để phát triển và tối ưu hóa thuật toán của TikTok và Douyin.
Như vậy, sự hấp dẫn của thuật toán TikTok đến từ cách nó tận dụng trí tuệ nhân tạo để tùy chỉnh và đề xuất nội dung phù hợp với sở thích và thói quen người dùng, tạo nên một trải nghiệm tương tác và giải trí độc đáo. Điều này làm cho TikTok trở thành một ví dụ xuất sắc về cách sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ và trí tuệ nhân tạo, thu hút sự quan tâm liên tục của giới chuyên môn và công chúng.
